२०५६साल जेठ १८ गते सर्वोच्च अदालतं भाषिक अधिकारया सवालय् याःगु अन्यायपूर्ण फैसालया नां हे हाकुगु न्हि खः । सर्वोच्च अदालत पाखें नेपालभाषा व मैथिली भाय्या छय्लाबुलायात कयाः ब्यूगु निषेधात्मक उजंया कारणं ब्वलंगु जन आक्रोश व असन्तोषया अभिमत खः हाकुगु न्हि ।
नेपाः दुने दुगु दक्वं मां भाय् समान जूसां खँय् भाय्या जक एक छत्र राज जुयाच्वंगु इलय् येँय् महानगरपालिकाया २०५४ साउन १० गते च्वंगु बोर्ड मुंज्यां नेपालभाषायात नं महानगरपालिकाया ज्याखँय् छय्लाबुलाया भाय् धकाः आधिकारिक मान्यता ब्यूगु खः । तर थ्व मान्यता प्रति असहमति क्यसें खँय् भाय्यात जक नेपाःया भाय् धकाः धाये चाहे जूपिं व नेपाः दुने दुगु मेगू दक्वं मांभाय्यात स्यायेत स्वःपिं छथ्वः साम्प्रदायीक पुचलं सर्वोच्च अदालतय् थुकीया विरुद्ध मुद्दा दायर यात ।
थुगु मुद्दाय् २०५४ चैत ६ गते कुन्हु न्यायाधीश हरिश्चन्द्र उपाध्यायया याकःचिया इजलासं मुद्दायात अन्तिम किनारा मजूतल्ले महानगरपालिकां नेपालभाषायात आधिकारिक भाय् कथं छय्लेगु-छय्येकेगु ज्या मयायेत व मयाकेत अन्यायपूर्वक अन्तरिम आदेश ब्यूगु खः । लिपा २०५६ जेठ १८ कुन्हु सर्वोच्च अदालतं नेपालभाषा व मैथिली भाय्यात स्थानीय निकाय दुने आधिकारिक ल्याखँ छय्लेमदु छय्येके मदु धकाः रीट जारी यानाबिल ।
नेपाःया भाषिक अधिकारया ख्यालय् देय्या हे दकलय् उच्च न्यायिक क्षेत्र पाखें ब्यूगु अन्यायपूर्ण फैसलाया नां हे जेठ १८ अर्थात हाकुगु न्हि खः ।
हाकुगु न्हि म्हिगः व थौं
भाषिक ख्यलय् २०५६साल निसें हनेत शुरु जूगु हाकुगु न्हि थौं तकं नं कायम हे दनी । झिदँ तक थीथी कथंया विरोध ज्याझ्वः यानाः नेवाःत लगायत आदिवासी जनजातितय्सं थुगु न्हि कुन्हु भाषिक अन्यायया तच्वकं विरोध यात । झिदँ तक सफलतापूर्व तःजिक हाकुगु न्हि न्यायेकल । तर थौं न्हापाया विभेदकारी संविधान खारेज जुइधुंकल । नेपाःया अन्तरिम संविधान २०६३लय् नेपालय् न्ववाइगु दक्वं मांभाय् राष्ट्र भाषा खः व स्थानीय निकाय व कार्यालयय् मांभाय् छय्लेत छुं वाधा मथनेगु खँ न्ह्यथंनातःगु दु । उकीं थन न्ह्यसः पक्कां नं दनेफु थौं हानं छाय् हाकुगु न्हि हनेमाःगु?
ई हिले धुंकूगु पक्कां खः । झी संविधानसभा मार्फत न्हूगु संविधान च्वयेगु ज्या नं यानाच्वनाःगु दु । अले झिदँ निसें हनावयाच्वंगु हाकुगु न्हि बुलहुँ भाषिक अधिकारया खँय् जक सिमित मजुइ धुंकल । थौं थ्व भाषिक, सांस्कृतिक नापं राजनीतिक मागया विषय नाप स्वायेधुंकूगु दु ।
भाषिक ख्यलं आन्दोलन न्ह्याकूपिं नेवाःत स्वशासन व स्वायत्तताया माग सहित थःगु राजनीतिक अधिकारया निंतिं थौं आन्दोलन यानाच्वंगु दु । भाषिक दमनय् लायेमाःगु कारणं झीत थःगु राजनीतिक अधिकार पाखें बञ्चित याःगुलिं जूगु महसुस दक्वं भाषिक व जातिय् पुचतय्त जुइधुंकूगु दु । उकीं भाषिक अधिकार नापं आः स्वानावःगु माग खः राजनीतिक अधिकारया ।
म्हिगया न्हि भाषिक अधिकार बीमज्यूगु धकाः दनाच्वंपिं सामप्रदायीक पुचत थौं जातीय वा राजनीतिक अधिकार बीमज्यूगु धकाः दनाच्वंगु झीसं खंकेफु । उकीं थुकीया अभिप्राय झीसं स्पष्ट रुपं छु थुइकेफु धायेवलय् जब झीत झीगू राजनीतिक अधिकार दइ उगु इलय् झीगु भाषिक अधिकार स्वतः सुनिश्चित जुइ । उकीं झीगू राजनीतिक अधिकार नाप सुलाच्वंगु मेगू रहस्य धइगु भाषिक अधिकार खः ।
अन्तरिम संविधानं ला दक्वं मां भाय्यात राष्ट्र भाषा धाःगु दु तर अझ नं अज्याःगु साम्प्रदायीक पुचतय्सं थ्व कार्यान्वयन यायेब्यूगु मदु । अझ उल्टां गुली फत उली क्वतेलेगु ज्या यानाच्वंगु दु । थुकीया हे दसु खः झीत राजनीतिक अधिकार मबीगु प्रपञ्च । उकीं हाकुगु न्हि हनेगु सान्दर्भिकता फुगु मखु बरु झन अप्वःगु दु ।
राजनीतिक माग यानाः आन्दोलन यानाच्वंपिं आदिवासी जनजातितय् आन्दोलन नेपाःया इतिहासय् हे छगू न्हूगु उँचाइलय् थ्यंगु दु । उकी नं संविधानसभा मार्फत न्हूगु संविधान च्वयाच्वंगु थ्व इलय् । थौं अझ नं अधिकार पाखें वञ्चित आदिवासी जनजातितय्त अधिकार बीमज्यूगु धकाः सतकय् छथ्व सामप्रदायीक पुचःत लगे जुयाच्वंगु दनी । नापं राजनीतिक दलया नेतात नं सामप्रदायीक पुचःतय् खँय् मौन समर्थन प्वंकाच्वंगु दु ।
थंज्याःगु इलय् अज्याःगु दक्वं ख्यःया म्हुतु प्वाः तिकेत व न्हूगु संविधान पाखें झीगु भाषिक, सांस्कृतिक नापं राजनीतिक अधिकार स्थापित यायेमाःगु आवश्यकता अझ अप्वःगु दु । उकीं न्हूगु संविधानय् भाषिक, सांस्कृतिक नापं स्वशासन व स्वायत्तता सहितया राजनीतिक अधिकार प्रत्याभुत यानाः आदिवासी जनजातितय्त अधिकार सम्पन्न यायेधुंकाः जक २०५६ जेठ १८ गते कुन्हु जूगु हाकुगु फौसला प्रति न्याय जुइ ।
साभारःनेपाल मण्डल डट कम
إرسال تعليق